از سمت راست: حسن روشن‌بخت، حسین فرمانی، حسین روشن‌بخت
حسن و حسین روشن‌بخت برادران دوقلو اهل کاشان را از دوران تحصیل عکاسی در هنرهای زیبای دانشگاه تهران می‌شناسم. طی چند سال اخیر، این دو برادر با همکاری حسین فرمانی بنیانگذار جایزه لوسی کارهای قابل توجهی را در کاشان به انجام رسانده‌اند و با راه‌اندازی مکان‌هایی مثل خانه استیو، گالری هشت‌چشمه و خانه لوسی نقش مهمی در ترویج هنرهای تجسمی در شهر کاشان و مرکززدایی از نهادهای نمایش هنر در ایران ایفا کرده‌اند. با حسن روشن بخت درباره فعالیت‌های اخیر این تیم گفت‌وگویی داشتم که در ادامه آن را می‌خوانید.
خیلی ممنونم از قبول دعوت برای این مصاحبه. اجازه بده از اینجا شروع کنیم که چه شد برادران روشن‌بخت با آقای حسین فرمانی آشنا شدند؟ ایده‌ی تأسیس نهادهای عکاسی و هنر در کاشان چطور شکل گرفت؟
قبل از هر چیز می‌خواهم از تو تشکر کنم به‌خاطر فراهم کردن امکان گفتگو. شروع داستان به اواسط سال ۹۷ برمی‌گردد، زمانی که ما آقای فرمانی را در کاشان، در ساختمان قدیمی‌ای که با حسین مرمت کرده بودیم ملاقات کردیم. بعد از صحبتی کوتاه، متوجه شدیم وجوه مشترک زیادی با هم داریم. ایشان هم مثل ما ابتدا مهندسی خوانده و بعد به‌سمت عکاسی گرایش پیدا کرده بودند. علاوه بر آن، مثل ما عاشق معماری هم بودند.
بعد از گپی کوتاه، گفتند دوست دارند برای استیو مک‌کوری در یک جای دنیا موزه‌ای دایر کنند. ما کاشان را پیشنهاد دادیم. گفتند چه کسی این‌کار را انجام می‌دهد؟ گفتیم ما می‌توانیم. گفتند پس ساختمانی شبیه به همین‌جایی نشسته‌ایم می‌خواهم. یک قهوه خوردیم و از یکدیگر خداحافظی کردیم. یک هفته طول کشید تا ساختمانی که اکنون خانه‌ی استیو است را پیدا کردیم. به آقای فرمانی که ایران نبودند خبر دادیم. چند روز بعد به ایران برگشتند و آنجا را خریدیم و مرمت را شروع کردیم.
چرا کاشان؟ همه خوب می‌دانیم که در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق نمایش‌های تجسمی ایران در تهران برگزار می‌شود و مجموعه‌داران و خریداران اکثرا در آنجا حضور دارند.
خب شاید مهم‌ترین دلیل این باشد که ما اهل کاشان هستیم. علاوه بر این، هدف آقای فرمانی و بنیاد لوسی نیز گسترش عکاسی در فضاهایی است که امکانات و دسترسی کمتری به منابع دست اول دارند. همچنین معماری خاص کاشان و اتفاقاتی که چندسال اخیر در بستر بافت تاریخی و خانه‌های قدیمی کاشان اتفاق افتاده نیز در این مسأله تأثیرگذار بود. همان‌طور که می‌دانید در طول بیست‌سال گذشته خانه‌های بسیاری در کاشان مرمت و کاربری‌های تازه‌ای پیدا کرده‌اند.
شما تا کنون چند نهاد هنری در کاشان راه‌اندازی کرده‌اید؟ از تجربه بازسازی این مکان‌ها برایمان بگو.
ما ابتدا در کاشان خانه‌ی استیو را تأسیس کردیم. مرمت خانه استیو ده ماه طول کشید. هنوز خانه‌ی استیو تکمیل نشده بود که ما ساختمان هشت‌چشمه را دیدیم و با آقای فرمانی آنجا را خریدیم و به‌طور موازی مشغول به مرمت آن ساختمان شدیم. خانه‌ی استیو را در ۲۳ خرداد ۹۸ و هشت‌چشمه را روز بعدش یعنی ۲۴ خرداد افتتاح کردیم. از اواخر تیرماه ۹۸ مرمت خانه‌ی لوسی آغاز شد. با توجه به وسعت بنا و مسیر دسترسی پیچیده‌ی خانه‌ی لوسی، عملیات مرمت دوسال طول کشید و پروسه‌ی بنّایی در تیرماه ۱۴۰۰ به اتمام رسید. چند ماهی مشغول مهیا کردن نمایشگاه شدیم و در نهایت هفت بهمن‌ماه ۱۴۰۰ خانه لوسی را افتتاح کردیم.
طراحی و اجرای پروژه‌های مرمتی را من و حسین انجام دادیم. با توجه به کاربری تازه در فضاها، سعی کردیم کارهای تازه‌ای در مرمت انجام دهیم. هدف اصلی، رسیدن به یک ترکیب متعادل از معماری ایرانی و المان‌های مدرن بود. کاری که قبلاً در ساختمان کارگاه خودمان انجام داده بودیم. بر این اساس، با رعایت اصل سادگی تلاش کردیم تا ساختار کلی معماری ایرانی را حفظ کرده و یک‌سری المان‌های مدرن مثل شیشه، درها و نرده‌های آهنی، حوض و باغچه‌های فلزی و … به آن اضافه کنیم. در فضاهایمان رنگ‌ها محدود هستند و سفیدی محض غالب است. در واقع ما بستری ساده برای ارائه‌ی آثار هنری آماده کرده‌ایم.
کارکرد هر یک از این مکان‌ها چیست؟ آیا همه به نمایش آثار هنری اختصاص دارند؟
خانه‌ی استیو، نمایشگاه دائمی آثار استیو مک‌کوری است. خانه‌ی لوسی، نمایشگاه دائم آثار عکاسانی‌ست که جایزه‌ی لوسی را دریافت کرده‌اند. فضای هنری هشت‌چشمه فضای گالری ماست که به‌طور مرتب نمایشگاه متفاوتی برپا می‌کنیم.
در خانه لوسی که مشخصاً روی عکاسی و نمایش کار عکاسان بزرگ تمرکز دارد، کار عکاسانی مثل نبویوشی آراکی، ریچارد اودان، مارتین پار، استیون شُر، آنری کارتیه‌برسون و استیو مک‌کوری و خیلی از نام‌های بزرگ دیگر به نمایش درآمده. شاید شگفت‌آور باشد فهمیدن این که می‌توان آثار همه این عکاسان را در یک مکان در ایران تماشا کرد. هدف این مرکز چیست؟ کمی درباره چگونگی سازوکار دریافت آثار این عکاسان بزرگ و نمایش آثارشان بگو.
خانه‌ی لوسی، مرکزی برای نمایش آثار عکاسان بین‌المللی با هدف ترویج و تقدیر از عکاسی و عکاسان بزرگ جهان است. در خانه‌ی لوسی هیچ‌چیز برای فروش نیست. عکس‌ها ادیشن ندارند و ما فقط نمایشگاهی از آثار عکاسان بزرگ دنیا را داریم. بازدید از خانه‌ی لوسی نیز کاملاً رایگان است.
جایزه‌ی عکس لوسی در سال ۲۰۰۳ در آمریکا توسط حسین فرمانی بنیان گذاشته شد. بنیاد لوسی همه‌ساله به تقدیر از عکاسان بزرگی می‌پردازد که بین ۴۰ تا ۵۰ سال از عمرشان را صرف فعالیت‌های عکاسانه کرده باشند.
ما در خانه‌ی لوسی، در کنار نمایشگاه ثابت‌مان، فضایی با عنوان گالری حیاط سوم را به نمایش‌های موقت از اساتید عکاسی ایران اختصاص داده‌ایم که در حال حاضر نمایشگاه عکس‌های کانون اصلاح و تربیت ساسان مؤیدی در آن برپاست.
کار عکاسان بزرگ جهان را چگونه گردآوری می‌کنید؟ آیا این آثار از طرف عکاسان و مالکان آثار اهداء می‌شوند؟
تمام عکاسانی که آثارشان در خانه‌ی لوسی به نمایش گذاشته شده، جایزه‌ی عکس لوسی را دریافت کرده‌اند. عکس‌هایی که به نمایش گذاشتیم را عکاسان به بنیاد لوسی اهداء کرده‌اند ما فقط اجازه‌ی نمایش آنها را داریم.
به‌عنوان آخرین سؤال، برای آینده چه برنامه‌هایی دارید؟
حدود ۵ سال پیش که ما کارمان را در کاشان آغاز کردیم یک هدف بلندمدت ده‌ساله برای خودمان تعریف کردیم که بعد از ده سال کاشان را به بزرگترین مرکز تجسمی ایران بعد از تهران تبدیل کنیم. در آن زمان، این موضوع از نظر خیلی‌ها عجیب و غیرقابل‌دسترس بود. چرا که در فضای هنر تجسمی ایران، کاشان و سایر شهرها به چشم نمی‌آمدند. تا آن‌که هشت‌چشمه و خانه استیو افتتاح شدند. در واقع این فضاها اولین و جدی‌ترین فضاهای تخصصی هنری شهر کاشان بودند. طی این چندسال، با تلاش، کمک و همراهی دوستان، توانستیم شخصیت قابل احترامی برای فضای هنری کاشان شکل دهیم. در این‌راه، انسان‌های بزرگی همچون هما ضرابی، پریوش گنجی، مصطفی دشتی، امیرحسین اعتماد، رزیتا شرف‌جهان، مهران مهاجر، معصومه مظفری، منوچهر معتبر و فریدون آو ما را همراهی کردند که جا دارد اینجا از همه‌شان تشکر کنم. باید یک تشکر ویژه از حسین فرمانی به‌خاطر لطف بی‌پایانش به ایران و کاشان داشته باشم. تمام این اتفاقات و جریانی که از آن صحبت کردیم به‌خاطر حضور، اعتماد و حمایت‌های بی‌دریغشان هست.
اکنون پس از گذشت سه سال از شروع فعالیت فضاهای ما، در کاشان چند گالری دیگر نیز باز شده‌اند و هر هفته شاهد برگزاری رویدادهای هنری جالب هستیم. شهر به‌نحوی سازنده همراه با جریان هنری جدید شده و بستر مناسبی برای اتفاقات جذاب هنری فراهم آمده است. در این راه، تلاش داریم با آماده‌کردن فضا برای هنرمندان جوان کاشان و ایران، فرصتی برای معرفی آنان در فضای هنری ایران و بین‌المللی مهیا کنیم.
نوشته از خانه استیو تا خانه لوسی: گفتگویی با حسن روشن‌بخت اولین بار در سایت عکاسی. پدیدار شد.
